Παράνομη υπαγωγή στους νόμους αυθαιρέτων: πώς προστατεύομαι νομικά;

Εισαγωγή

Μετά τη διαπίστωση της ύπαρξης αυθαιρεσίας, ο μηχανικός καλείται να εξετάσει το ενδεχόμενο υπαγωγής του αυθαιρέτου σε κάποιο νόμο που αφορά την τακτοποίηση αυθαιρέτων, βάσει πληθώρας κριτηρίων.

Ο πλέον πρόσφατος νόμος είναι ο Ν. 4495/2017. Αυτός περιέχει ορισμούς για την υπαγωγή, ήτοι την υποβολή δήλωσης υπολογισμού του προστίμου αυθαιρέτων βάσει των διατάξεών του:

· Υπαγωγή είναι η υποβολή δήλωσης στο ηλεκτρονικό σύστημα και βάσει της οποίας εκδίδεται το ποσό υπολογισμού του ενιαίου ειδικού προστίμου κατά. Στο στάδιο αυτό επιτρέπονται οι μεταβολές και βάσει αυτών αναπροσαρμόζεται το σχήμα πληρωμών και επέρχονται οι συνέπειες περί αναστολής κυρώσεων.

· Αρχική δήλωση υπαγωγής είναι η υπαγωγή που βρίσκεται στο στάδιο κατά το οποίο εισάγεται στο ηλεκτρονικό σύστημα το καταβληθέν παράβολο υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου.

· Οριστική δήλωση υπαγωγής, είναι η δήλωση κατά την οποία έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το τριάντα τοις εκατό (30%) του ενιαίου ειδικού προστίμου και μπορεί να εκδοθεί η σχετική βεβαίωση μηχανικού.

· Περαιωμένη υπαγωγή είναι δήλωση κατά την οποία έχει εξοφληθεί το σύνολο του ενιαίου ειδικού προστίμου και έχουν υποβληθεί στο ηλεκτρονικό σύστημα όλα τα σχετικά δικαιολογητικά.

Η περίπτωση παράνομης υπαγωγής

Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου μια υπαγωγή, κατόπιν διεξοδικού ελέγχου κρίνεται παράνομη, διότι αντιβαίνει σε απαγορευτικές διατάξεις νόμων.

Περιπτώσεις, όλως ενδεικτικώς, όπου μπορεί να συντρέχει παράνομη υπαγωγή είναι:

· Η πρόσφατη συντέλεση της αυθαιρεσίας (μετά τις 28/7/2011)

· Η μη σωστή μέτρηση του αυθαιρέτου

· Η μη ορθή περιγραφή της αυθαιρεσίας

· Η μη ορθή απεικόνιση της έκτασης της αυθαιρεσίας κλπ.

Η έννομη προστασία κατά παράνομης υπαγωγής

Όταν μία τακτοποίηση θεωρείται παράνομη, προκειμένου να ακυρωθεί πρέπει να προβληθούν λόγοι που θεμελιώνουν την παρανομία και:

· Να ασκηθεί αίτηση στην αρμόδια ΥΔΟΜ και προσφυγή στο οικείο ΣΥΠΟΘΑ

· Να ασκηθεί αίτηση ακύρωσης δικαστικώς.

Αν αφεθεί να ισχύει η υπαγωγή, τότε βάσει του τεκμηρίου νομιμότητας, συνεχίζει να υπάρχει, με ό,τι συνέπειες τούτο συνεπάγεται.

Νομικό ζήτημα

Στο πλαίσιο συζήτησής μας τίθεται προεχόντως το ζήτημα εάν η δήλωση περί υπαγωγής αυθαιρέτου κτίσματος στις ρυθμίσεις του κεφαλαίου Α' του N. 4178/2013, αποτελεί διοικητική πράξη και, μάλιστα, εκτελεστή και, κατά συνεκδοχή, εάν η απόρριψη της κατ' αυτής διοικητικής προσφυγής εκ μέρους του ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. στερείται ή όχι εκτελεστότητας. Τα τελευταία αυτά ζητήματα επιλύθηκαν με την 2210/2020 απόφαση της Ολομέλειας του Δικαστηρίου, με την οποία κρίθηκε ότι η επέλευση των προβλεπόμενων στον νόμο (Ν. 4178/2013 και Ν. 4495/2017) συνεπειών, ενεργοποιούμενη με την υποβολή της σχετικής αίτησης - δήλωσης υπαγωγής στο νόμο και την καταβολή του σχετικού προστίμου και παράβολου εκ μέρους του ενδιαφερομένου, καθίσταται επιτρεπτή από την αποδοχή της αιτήσεως εκ μέρους της Διοίκησης, η αποδοχή δε αυτή, παρ' ότι δεν εκδηλώνεται κατά τρόπο ρητό και πανηγυρικό, πρέπει να θεωρηθεί ότι παρεμβάλλεται μεταξύ, αφενός, της αίτησης - δήλωσης υπαγωγής και, αφετέρου, της ενεργοποιήσεως του ευνοϊκού καθεστώτος των νόμων για τα αυθαίρετα. 

Συνεπώς, η αποδοχή της δήλωσης και του σχετικού αιτήματος που αυτή περιέχει, προερχόμενη από τη Διοίκηση, ισοδυναμεί με εκτελεστή διοικητική πράξη, υποκείμενη σε αίτηση ακυρώσεως (ΣτΕ 419/2021).